خلاصه ای از تاریخچه 80 ساله دانشکده شیمی دانشگاه تهران

در سال 1228 هجری شمسی، میرزا تقی خان امیرکبیر فرمان داد تا در گوشه­ای از ارگ تهران، بنای مدرسه­ای را به سبک مدارس عالی اروپا، به نام دارالفنون آغاز نمایند. شاگردان دارالفنون در سال تأسیس، 105 نفر و 7 نفر از آنان محصل فیزیک و شیمی و دواسازی بودند. برای تربیت معلم در سال 1297 خورشیدی هنگام وزارت مرحوم احمد بدر (نصیرالدوله) آموزشگاهی به نام دارالمعلمین مرکزی به ریاست آقای ابوالحسن فروغی در تهران تاسیس شد. دارالمعلین مرکزی در مهر ماه ۱۳۰۷ هجری خورشیدی به دارالمعلمین عالی تبدیل شد و سپس در سال ۱۳۱۲ خورشیدی نام آن به دانشسرای عالی تغییر یافت.  دارالمعلمین عالی دارای دو قسمت علمی (رشته‌های ریاضیات، طبیعیات، فیزیک و شیمی) و ادبی (ادبیات، فلسفه، تاریخ و جغرافی) بود، که معلمان ایرانی و فرانسوی در آن تدریس می‌کردند و از سال ۱۳۱۱ به‌سرعت توسعه یافت.

در فروردین سال ۱۳۱۱ دکتر عیسی صدیق از طرف وزارت معارف به ریاست دارالمعلمین عالی انتخاب شد و به پیشنهاد ایشان و تصویب وزارت معارف از تیر ماه ۱۳۱۱ دارالمعلمین عالی به ساختمان نگارستان منتقل شد و در سال ۱۳۱۲ نام دارالمعلمین عالی به دانشسرای عالی تغییر یافت. به‌موجب اساسنامه مصوب شورایعالی فرهنگ، دانشسرای عالی به دو قسمت علمی و ادبی تقسیم شد که قسمت علمی شامل سه رشته طبیعات – ریاضیات – فیزیک و شیمی بود. اولین آزمایشگاه شیمی دانشگاهی ایران در مهرماه 1311 تاسیس شد و به­تدریج ساختمان و لوازم آن تکمیل شد.

 در اواخر بهمن ماه 1312 دکتر علی اصغر حکمت ( وزیر معارف وقت ) پیشنهاد تأسیس دانشگاه را در هیئت وزیران وقت مطرح نموده و مقرر شد بودجه ویژه­ای برای تأسیس ساختمان دانشگاه در نظر گرفته شود. این طرح در تاریخ 8/3/1313 به تصویب مجلس شورای ملّی رسید. در ابتدا شش دانشکده طب، علوم معقول و منقول، حقوق، علوم و ادبیات راه­اندازی گردید. درسال 1322 دانشکده­های علوم و ادبیات ودانشسرای عالی از یکدیگر جدا شدند، آن دو دانشکده هریک سازمان جداگانه­ای یافت و دانشسرای عالی ضمیمه دانشکده ادبیات شد. رشته شیمی نیز از فیزیک جدا گردید. در سال 1331-1330 به علت کمی جا و نداشتن تالارهای تدریس، رشته شیمی به همراه سایر رشته­های علوم پایه در ساختمان کنونی مستقر شدند.

ایجاد دوره­های تحصیلات تکمیلی در رشته شیمی:

دوره کارشناسی ارشد از سال 1336 و دکتری از سال 1372، آغاز به کار کرد. در سال 1383 با اجرای طرح پردیس­های دانشگاه تهران، دانشکده علوم به پردیس علوم و گروه شیمی به دانشکده شیمی تبدیل شد. در حال حاضر دانشـــکده شـــیمی در مقطع کارشناســــی در دو رشــته شیمی محض و شیمی کاربردی، در دوره کارشناســـی ارشد در رشته­های تخصصی شیمی آلی، شیمی معدنی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شیمی پلیمر، فیتوشیمی، شیمی نانو و شیمی کاربردی و در دوره دکتری در رشته­های شـیمی آلی، شیمی معدنی، شـــیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شـــیمی کاربردی و نانوشیمی دانشجو می­پذیرد.

دانشـــکده شیمی دارای 10 آزمایشگاه آموزشی و 28 آزمایشــگاه تحقیقاتی می­باشد. همچنین این دانشکده دارای یک آزمایشگاه آنالیز دستگاهی مرکزی است که خدمات پژوهشی به کل دانشکده، پردیس، دانشگاه تهران و سایر مراکز علمی و تحقیقاتی کشور ارائه می­دهد.

اعضای هیات علمی دانشکده شیمی از بدو تاسیس تاکنون که به مرتبه بازنشستگی نائل آمده اند:

اساتید نسل اول: دکتر ابوالحسن شیخ، دکتر فضل الله شیروانی، دکتر علی اکبر توسلی، دکتر حسن تقوی، دکتر غلامرضا رادفر، دکتر مسعود شهیدزاده قوچانی، دکتر علی اکبر پریمن

اساتید نسل دوم: دکتر علی خاتمی، دکتر احمد احمدی، دکتر عباس اولیا، دکتر یحیی عبده، دکتر محمدرضا مصطفوی رجالی، دکتر ترابعلی براتعلی، دکتر مرتضی خسروی، منصور عابدینی، قاسم خدادادی، دکتر سیدعلی سیدی اصفهانی، دکتر محمد سروقد رضوی، دکتر علی کرباسیان، دکتر جمشید مفیدی، دکتر ناصر شریفی سنجانی، دکتر حبیب­الله دانش­پژوه، دکتر فاطمه پاشایی فرد مقدم، دکتر مهدی شفائی، دکتر حکیمه نقی زاده نونیاز، دکتر ناصر صادقی، دکتر ایرج پرچم آزاد، دکتر یحیی صوفی سیاوش، دکتر هاشم نجات، دکتر هوشنگ پیرالهی، دکتر محمدرئوف درویش، دکتر محمدهادی خورگامی، دکتر عباس لاری لواسانی

اساتید نسل سوم: دکتر مریم بانو آصفی، دکتر حسین تولیتی، دکتر مسعود روحی لاریجانی، دکتر عبدالرضا جلالی بهزاد، دکتر فرامرز علوی مقدم، دکتر نیکو صدیقی،دکتر محمدنبی سربلوکی، دکتر محمدحسین رفیعی فنود، دکتر محمدصادق ربانی رانکوهی

منبع: کتاب شیمی از دارالفنون تا دانشگاه تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1394